انتخابات آزمون مهم ملی

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با مردم کرمان و خوزستان به انتخابات به عنوان اصل مهم جمهوری اسلامی اشاره فرمودند: “هر دو کلمه «جمهوری» و «اسلامی» وابسته به انتخابات است. «جمهوری» یعنی مردم‌سالاری، یعنی حاکمیّت کشور به دست مردم. خب مردم چه جوری در حاکمیّت دخالت کنند؟ هیچ راهی به جز انتخابات وجود ندارد. اگر انتخابات در کشور نباشد، یا دیکتاتوری است یا هرج‌ و مرج و ناامنی است.

آن چیزی که جلوی بُروز دیکتاتوری را در کشور می‌گیرد انتخابات است؛ آن چیزی که جلوی هرج‌ و مرج و اغتشاش و ناامنی را می‌گیرد انتخابات است. انتخابات آن مسیر صحیحی است که مردم می‌توانند به وسیله آن و از آن مسیر، حاکمیّت ملّی را، مردم‌ سالاری را، جمهوریّت را در کشور تأمین کنند.

این، مسئله جمهوریّت. انتخابات می‌تواند ولی فقیه در کشور انتخاب بکند و به وجود بیاورد، یعنی اسلامیّت را تأمین کند. انتخابات می‌تواند نمایندگانی را در مجلس شورای اسلامی مستقر کند که طبق مقرّرات اسلامی و معارف اسلامی، برای مدیریّت کشور قوانین تدوین کنند. پس بنابراین، هم جمهوریّت و هم اسلامیّت، متّکی به انتخابات است. بنابراین، در نظام جمهوری اسلامی، انتخابات ضروری است.” البته ایشان در دیدارهای و سخنرانی‌های دیگر هم بر اهمیت انتخابات تأکید فرمودند اما در این مجال پرداختن به برخی موارد در خصوص راه‌های جلب مشارکت حداکثری مردم در انتخابات ضروری است.

دقیقاً خالی کردن عرصه سیاست از امر مهم انتخابات حاکمیت هر کشوری را به اعوجاج و انحراف منتهی می‌کند. طبعاً این رویداد مهم نماد دموکراسی و احترام نهادن به حق مردم در تعیین سرنوشت خویش است. هر چند چهارگانه مشارکت، رقابت، سلامت و امنیت همگی از اهمیت زیادی برخوردارند اما در این مجال به عوامل افزایش مشارکت پرداخته می‌شود. مشارکت بالا همواره باعث افزایش اقتدار نظام سیاسی ایران در سطح بین‌المللی بوده است.

مسئولان اگر بتوانند مردم را قانع کنند که امنیت و سلامت انتخاباتی تامین و از بروز هرگونه تخلف جلوگیری می‌شود به صورت گسترده در انتخابات شرکت می‌کنند. در این حوزه وظیفه ناظران وزارت کشور و شورای نگهبان سنگین است. شاید مهم‌ترین گزاره‌ای که می‌تواند مردم را پای صندوق بیاورد همین موضوع است. وقتی همه مردم نامزدهای مد نظر خود را در عرصه رقابت ببینند حتما پای صندوق می‌آیند؛ برخی صاحب نظران سیاسی اولین مولفه را وسیع کردن دایره انتخاب می‌دانند. و بر این باورند که محدود کردن لیست نامزدها به تعداد محدود از جناح خاص باعث می‌شود که مردم قدرت انتخاب کمتری داشته باشند و عدم حضور کاندیدای مورد نظرشان آنها را بی‌رغبت به حضور پای صندوق‌های رای می‌کند.

عده‌ای معتقدند، احزاب نقش تعیین کننده در افزایش مشارکت دارند. تشکلات سیاسی که برای تحقق شعارهای انتخاباتی‌شان برنامه و راهکار دارند اما در واقع کشور ما کمتر احزاب توانسته‌اند به یک هژمونی برسند؛ بیشتر احزاب دولت ساخته یا فصلی هستند که اتفاق خوبی نیست. طبیعی است اگر احزاب شناسنامه‌دار و کارآمد در کشور باشد، می‌توان به راحتی در مقابل انحرافات مدیران و حاکمان از اهداف و سیاست‌ها ایستاد و مانع از انحرافات در تحقق برنامه‌ها شد. متاسفانه تجارب خوبی از گذشته تاکنون در تشکیل و تقویت احزاب در ایران وجود ندارد. اما تردیدی نیست وجود احزاب می‌تواند در مشارکت آحاد جامعه در انتخابات اثرگذار باشد. منوط به اینکه احزاب در حقیقت افکار عمومی را نمایندگی کنند.

عامل دیگری که در افزایش مشارکت نقش دارد برنامه‌هایی است که نامزدها اعلام می‌کنند. همان برنامه‌هایی که آنان برای رهایی از «وضع موجود» و ترسیم آینده کشور می‌دهند. اگر مردم به این نتیجه برسند که رای دادن آنها می‌تواند تاثیرات مثبتی بر آینده‌شان بگذارد، به پای صندوق‌های رای می‌آیند. مردم نیز مادام که نامزدها برنامه روشن، عملیاتی‌تر و نتیجه بخش‌تر ارائه کنند، به آن برنامه‌ها اقبال نشان خواهند داد. رهبر انقلاب در ۲۹ خرداد ۱۳۸۸ انتخابات را مبنای مشروعیت نظام معرفی و فرمودند: “اگر مردم در کشور به آینده امیدوار نباشند، در انتخابات شرکت نمی‌کنند؛ اگر به نظام خودشان اعتماد نداشته باشند، در انتخابات شرکت نمی‌کنند؛ اگر احساس آزادی نکنند، به انتخابات روی خوش نشان نمی‌دهند. دشمنان ملت ایران می‌دانند که وقتی اعتماد وجود نداشت، مشارکت ضعیف خواهد شد؛ وقتی مشارکت و حضور در صحنه ضعیف شد، مشروعیت نظام دچار تزلزل خواهد شد؛ آنها این را می‌خواهند؛ هدف دشمن این است. می‌خواهند اعتماد را بگیرند تا مشارکت را بگیرند، تا مشروعیت را از جمهوری اسلامی بگیرند.”

به هرحال مشارکت افزایی در انتخابات نیازمند شیوه‌ها و راهکارهای مناسب و بهینه است که بهره‌گیری از وجود نخبگان، صاحب‌نظران، آگاهی بخشی عمومی، اعتمادسازی و امیدآفرینی در جامعه، قانون‌مداری، رعایت اصل بی‌طرفی مجریان، ناظران و بازرسان، ایجاد ثبات در اقتصاد، رعایت اصول تبلیغات، و ایجاد رضایتمندی در مردم از مهم‌ترین شیوه هاست.

(منتشر شده در نود و یکمین شماره ماهنامه تجارت جنوب – بهمن‌ماه ۱۴۰۲)